Eenheidswijk
De Eenheidswijk (ook genoemd Wijk Eenheid) is een wijk, onderdeel van wijk Duivelshoek en woonkern "Wilrijk-centrum", die bestaat uit de Eenheidstraat, de Boeksveldstraat, het Boeksveldplein, de Uitspanningstraat en de Gallaitlaan. De wijk werd genoemd naar het "huurderscooperatief Eenheid", dat werd opgericht naar aanleiding van de woningnood die was ontstaan na het einde van de Eerste Wereldoorlog. Er waren immers veel woningen vernield of beschadigd door de oorlog, en om de overbevolking van stedelijke arbeidswijken in te perken, kwam men op het idee van "tuinwijken" in een gezonde en groene omgeving.
In 1919 was een huisvestingswet ingevoerd, die bepaalde dat elke werknemer met een loon onder een bepaalde maximumgrens, zich kon beroepen op een premie en gunstige leenvoorwaarden. Zodoende werden er werknemersverenigingen gevormd, om zo de bouw van tuinwijken te realiseren. In Wilrijk werd een ruim terrein aangekocht ter hoogte van Duivelshoek en de Boeksvelden, waar de Boeksveldstraat en het Boeksveldplein naar genoemd zijn. Zodoende ontstond in 1922 de huurderscooperatief Eenheid, opgericht de Algemene Centrale Antwerpen, en meer bepaald door de heren Frans Engels en Jos Van Santvoort. In datzelfde jaar werd de huurderscooperatief erkend door de Nationale Maatschappij voor Goedkope Woningen en Woonvetrekken.
De huizen aan het Boeksveldplein en de Gallaitlaan werden tussen 1922 en 1927 opgericht door de financiering van de Maatschappij voor Goedkoope Woningen, naar het ontwerp van J. Goeyvaerts, E. Nagels en R. Soebert (zie gevelplaat Boeksveldplein nr. 25). Vijftien andere arbeiderswoningen werden opgericht in de Uitspanningstraat, naar het ontwerp van E. Van Steenbergen in 1926, in opdracht van een "groep huizenbouwers" van de Minerva-fabrieken. In 1923 vond de eerste steenlegging plaats, en de eerste huizen die reeds in 1924 bewoond werden stonden in de Gallaitlaan en de Krijgslaan. De Eenheidswijk werd zo één van de oudste sociale woonwijken van Antwerpen. Een aantal huizen van de wijk worden getypeerd door hun cottage-stijl.
In 1926 was de bouw van alle woningen, 165 in totaal, afgerond, doch er was nog geen riolering, straatverlichting en bestrating zelf voorzien. Het kon er 's nachts dus stikdonker zijn, en bij regenweer veranderden de onverharde wegen in een modderpoel. Tegen dat men de Oudestraat bereikte, hingen de schoenen vol met slijk. Daarom staken de vrouwen hun schoenen in een boodschappentas en droegen ze klompen tot ze de Oudestraat hadden bereikt. Daar verstopten ze hun klompen, en trokken ze hun schoenen aan. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de Eenheidswijk getroffen door een V-bom, die in 1944 was ingeslagen en acht huizen op het Boeksveldplein in puin legde.
Vanaf 1988 werden er jaarlijks de Eenheidsfeesten georganiseerd, met o.a. optredens, muziek met DJ, fancy fair, rommelmarkt en kaartavonden. Het huurderscooperatief Eenheid werd in 1994 overgenomen door de huisvestingsmaatschappij Deurnese Moderne Woningen, die vervolgens haar naam veranderde tot Sociaal Wonen. Deze fusioneerde in 2004 met Beter Wonen uit Hoboken, waarna de naam werd veranderd naar Perisfeer. In 2008 fusioneerde die dan weer met Huisvesting Antwerpen, Onze Woning en De Goede Woning, en veranderde de naam naar Woonhaven Antwerpen.
Inmiddels werden er in de Eenheidswijk tal van oude sociale woningen afgebroken en opnieuw opgebouwd, zoals in de Gallaitlaan. Deze werden veelal gebouwd met Boomse baksteen in overwegend rode kleur. Gebouwen op de hoeken van de kruispunten werden overwegend met donkerkleurige baksteen gebouwd, om zo de toegang tot de tuinwijk te accentueren. In 2011 besloot Woonhaven Antwerpen om een aantal huizen van het Boeksveldplein af te breken en er nieuwe woningen te bouwen.
De Gebuurtekring Eenheid maakte zich zorgen om de gedenksteen in de gevel van één van de huizen van het Boeksveldplein, die in 1927 werd geschonken door de huurderscooperatief Eenheid naar aanleiding van het vijfjarig bestaan van de maatschappij. De gebuurtekring, die zelf reeds sinds 1924 bestaat, vreesde dat de gedenksteen verloren zou gaan en organiseerde bijgevolg een petitie voor het behoud ervan. In 2013 gingen de werken van start, waarbij de gedenksteen in ere werd gehouden en werd geïntegreerd in de gevel van de nieuwbouw.
Bronnen:
https://www.antwerpen.be/nl/info/5502f6e6cea8a7b4558b4913/wijk-eenheid
AMSAB - Instituut voor Sociale Geschiedenis - http://opac.amsab.be/
https://www.woonhavenantwerpen.be/article/hoe-oud-woonhaven-antwerpen
